Przestrzeń, proces, materialność - w oparciu o te trzy pojęcia, a także w reakcji na ekspresjonizm abstrakcyjny, artyści i artystki tworzący w duchu minimalizmu stworzyli dzieła, które wyparły tradycyjne definicje sztuki i zainspirowały kolejne pokolenia twórców_czyń do artystycznych poszukiwań. W Magazynie on*arte przyglądamy się, w jaki sposób współcześni artyści_stki czerpią z założeń minimalizmu, oraz co tak naprawdę składa się na wartość tych pozornie prostych obiektów.
W 1960 roku Frank Stella wywołał poruszenie, wystawiając serię niemal całkowicie czarnych płócien w nowojorskiej MoMA. Seria ta miała odzwierciedlać pragnienie artysty o zaprezentowaniu dzieła pozbawionego jakichkolwiek odniesień, zgodnie z zasadą „to, co widzisz, jest tym, co widzisz”. Podczas gdy pierwsze przejawy tego nowego artystycznego języka nie były do końca zrozumiałe, ostatecznie minimalizm został uznany za kluczowy nurt w historii sztuki, a czarne obrazy Stelli są dziś jednymi z najbardziej cenionych i poszukiwanych na rynku dzieł sztuki.
![](https://magazyn.onarte.pl/wp-content/uploads/2023/03/images.wsj_.jpg)
Przestrzeń, proces, materialność
W oparciu o te trzy pojęcia, a także w reakcji na ekspresjonizm abstrakcyjny, artyści i artystki tworzący w duchu minimalizmu stworzyli dzieła, które wyparły tradycyjne definicje sztuki. Dla artystów_ek takich jak Donald Judd, Carl Andre, Robert Morris, Anne Truitt czy Frank Stella, sztuka miała być oparta na zupełnie nowym ładzie, związanym z “symetrią, brakiem śladów procesu, abstrakcyjnością, niehierarchicznym rozdziałem na części i ogólną całość” (Robert Morris).
Minimaliści odrzucili przekonanie, że sztuka powinna odzwierciedlać osobiste pomysły i indywidualną ekspresję artysty_tki. Często dystansowali się oni od tradycyjnych materiałów artystycznych i zamiast tego, posługiwali się materiałami typowymi dla produkcji przemysłowej takimi jak pleksiglas, beton i stal - wszystko po to, aby wyeliminować ślad ręki artysty.
![](https://magazyn.onarte.pl/wp-content/uploads/2023/03/97.513.A-I_01_b02-Large-TIFF_4000-pixels-long-scaled-1.jpg)
Pragnienie ucieleśnienia stanów emocjonalnych
Odpowiedzią na zimny, bezosobowy minimalizm była twórczość takich artystek_ów jak Agnes Martin, która odwołując się m.in. do filozofii buddyjskiej eksplorowała nie tylko zagadnienia związane z przestrzenią, ale przede wszystkim możliwości sportretowania własnych stanów emocjonalnych. Z kolei później, Eva Hesse - reprezentantka post-minimalizmu, jako odpowiedź na osobiste doświadczenia i traumy, zaczęła używać nowych wówczas materiałów takich jak lateks czy włókno szklane, z których tworzyła prace o formach imitujących skórę, otwory, rozlewające się cielesne pajęczyny.
![](https://magazyn.onarte.pl/wp-content/uploads/2023/03/kirk1-1600x1067-1.jpg)
To, co ukryte pod powierzchnią
Mimo że sztukę minimalistyczną nadal cechuje przede wszystkim prostota, może się wydawać, że współcześni artyści, również zamiast trzymać się czystego formalizmu, często odzwierciedlają w swoich pracach osobiste refleksje i doświadczenia.
Pozornie proste formy to często wynik długich badań i przemyśleń artysty_stki. Podobnie jak w realizacjach pierwszych minimalistów, proces artystyczny staje się mniej skupiony na przedmiocie jako efekcie końcowym, a w większym stopniu nabiera refleksyjnego charakteru, który trudno przełożyć na konkretną wartość materialną.
Prace Ko Kirk Yamahiry powstają w wyniku czasochłonnego usuwania przez artystę pojedynczych nitek ze splotu płótna. Dekonstruując swoje obrazy, jednocześnie eksplorując kolory i tekstury, przekształca on płaską powierzchnię w przestrzenną formę i przedstawia nowe, poetyckie sposoby widzenia “obrazu”. W podobny sposób swoje artystyczne poszukiwania prowadzi Sebastian Trzoska który tworząc obiekty z cyklu “Rama” poszukuje formalnych rozwiązań do zdefiniowania i rozszerzenia zjawiska pustki.
![](https://magazyn.onarte.pl/wp-content/uploads/2023/03/1668915019511_027fdd2b88bf6bb0109050ad2c65bfdf.jpg)
Przekraczanie granic poprzez materialność
Mimo zachowania typowych dla minimalizmu prostych form, współcześni artyści często kierują uwagę na to, co kruche i przemijające. Kładą nacisk na materialną strukturę tworzonych obiektów, ujawniają ślady dotyku, formowania, a także rozpadu i tym samym odkrywają nowe możliwości materiałów.
Kaja Wielowiejska tworzy zapraszające do wyciszenia, ustrukturyzowane, organiczne obiekty wzbogacone fakturowymi elementami nawiązującymi do natury. Wykonane z syntetyczno-biodegradowalnego tworzywa obiekty Zuzy Piekoszewskiej, przypominające hybdryczyne, niezidentyfikowane formy, służą artystce do namysłu nad zagadnieniami związanymi z tożsamością i relacją człowieka, natury i technologii. Z kolei Jan Musiałowski, artysta zwracający się ku zmysłowemu odbiorowi materiałów i poszukujący kontrastów, wykorzystuje w swoich rzeźbach takie materiały jak stal, miedź i bazalt, których chłód zestawia z wrażeniem ruchu i płynności. Prace artysty dostępne są na platformie on*arte w ramach art:DROPU Raw beauty
Za pozornie prostymi obiektami kryją się długie poszukiwania, osobiste doświadczenia i nierzadko wiele godzin pracy, które mogą nie być widoczne na pierwszy rzut oka. Dlatego sztuka minimalistyczna pozostaje przede wszystkim otwarta na wielość interpretacji i zakłada pobudzenie odbiorcy_czyni, dla którego_ej zostaje stworzona przestrzeń do wsłuchania się we własne odczucia.
![](https://magazyn.onarte.pl/wp-content/uploads/2023/03/Zuza-Piekoszewska-You-are-a-little-soul-carrying-about-a-corpse-exhibition-view-1.jpg)
Tekst: Mada Zielińska
Redakcja: Ola Rajska
Korekta: Mona Olkiewicz
Zdjęcia:
Okładka: Sebastian Trzoska, Z cyklu Rama, szkic III, fot. materiału onarte
Główna grafika postu: widok wystawy “Frank Stella: Black, Aluminum, Copper Paintings,” at L&M Arts through June 2.Credit...2012 Frank Stella/Artists Rights Society (ARS), New York, Tom Powel Imaging, L&M Arts
Zdjęcie 1: studio Anne Truitt, Washington, D.C., 1979. (od lewej: ‘Portal,’ 1978, ‘Sentinel,’ 1978, ‘Come Unto These Yellow Sands,’ 1979, ‘Pilgrim, Nicea,’ 1977, ‘Sand Child,’ 1979, ‘Amica,’ 1979), fot. Anne Truitt
Zdjęcie 2: Eva Hesse, “Untitled or Not Yet”, 1966, fot. SFMOMA
Zdjęcie 3: Ko Kirk Yamahira, materiały prasowe, Gallery4Culture, fot. Joe Freeman
Zdjęcie 4: Jan Musiałowski, “Wibracje ciepła”, 2021, materiały artysty, platforma onarte
Zdjęcie 5: Zuza Piekoszewska, materiały prasowe wystawy “You are a little soul carrying about a corpse”, Galeria Łęctwo w Poznaniu, 24.07-15.09.2020